แนวทางการป้องกันการพลัดตกหกล้ม สาเหตุการบาดเจ็บของผู้สูงอายุ

การพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ มีผลเสียอย่างไร ? 

การพลัดตกหกล้มเป็นอุบัติเหตุที่เกิดได้บ่อยสำหรับผู้สูงวัย และส่งผลกระทบร้ายแรงหลายด้าน ดังนี้

ก่อให้เกิดความบาดเจ็บทางร่างกาย

 การหกล้มในผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็นการลื่นล้มในห้องน้ำ การตกบันได หรือตกเตียง ล้วนเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดการบาดเจ็บทางร่างกายที่รุนแรง เนื่องจากกระดูกและกล้ามเนื้อที่เสื่อมถอยตามวัย อาจทำให้กระดูกหัก โดยเฉพาะบริเวณสะโพก ข้อมือ หรือกระดูกสันหลัง นอกจากนี้ยังอาจเกิดการฟกช้ำ บาดแผล หรือการบาดเจ็บที่ศีรษะ ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน

ส่งผลกระทบถึงสภาพจิตใจ

นอกเหนือจากความเจ็บปวดทางกาย การพลัดตกหกล้มยังส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจของผู้สูงอายุอย่างมาก อาจเกิดความวิตกกังวล ซึมเศร้า และความกลัวที่จะเกิดการหกล้มซ้ำ ส่งผลให้ผู้สูงอายุจำกัดการเคลื่อนไหวและกิจกรรมทางสังคม นำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ลดลง

เสี่ยงเป็นอันตรายถึงชีวิต

หากเกิดการพลัดตกหกล้มที่รุนแรง เช่น การบาดเจ็บที่ศีรษะ หรือกระดูกหัก โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัวอยู่แล้ว อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น แผลกดทับ ปอดบวม และการติดเชื้อในระบบต่าง ๆ ซึ่งเสี่ยงต่อการเสียชีวิตได้

สูญเสียค่าใช้จ่ายในการรักษา

ในการรักษาอาการบาดเจ็บเนื่องจากการพลัดตกหกล้มของผู้ใหญ่มักมีค่าใช้จ่ายสูง ทั้งค่ารักษาพยาบาล ค่ายา และค่าอุปกรณ์ช่วยเหลือต่าง ๆ อีกทั้งยังมีโอกาสที่จะต้องให้การดูแลระยะยาวหรือการฟื้นฟูสมรรถภาพต่าง ๆ ซึ่งเป็นการเพิ่มภาระทางการเงินให้แก่ผู้สูงอายุและครอบครัว

ปัจจัยเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ 

ปัจจัยภายนอก

ปัจจัยภายนอกที่มักก่อให้เกิดการหกล้มของผู้ใหญ่ที่สามารถพบได้โดยทั่วไป มีดังนี้

1.พื้นลื่น หรือพื้นที่ต่างระดับ 

พื้นที่เปียกแฉะ พื้นขัดมันเกินไป หรือพื้นที่มีระดับไม่เท่ากัน เช่น พื้นห้องน้ำ ขั้นบันได หรือทางที่ลาดชัน ล้วนเพิ่มความเสี่ยงในการลื่นล้มหรือสะดุด

2.สิ่งกีดขวางทางเดิน

เฟอร์นิเจอร์ที่วางไม่เป็นระเบียบ สายไฟที่พาดอยู่บนพื้น หรือขอบพรมที่ม้วนงอ เพิ่มความเสี่ยงที่จะทำให้ผู้สูงอายุสะดุดและล้มได้

3.รองเท้าไม่เหมาะสม

การที่ผู้สูงอายุสวมรองเท้าที่หลวมเกินไป พื้นรองเท้าที่ลื่น หรือส้นรองเท้าที่สูง ทำให้การทรงตัวไม่มั่นคง และมีโอกาสที่จะล้มได้ง่าย

4.แสงสว่างไม่เพียงพอ 

พื้นที่ที่มีแสงสว่างน้อยเกินไป โดยเฉพาะในเวลากลางคืน ทำให้ผู้สูงอายุมองเห็นสิ่งกีดขวางหรือพื้นผิวที่ไม่เรียบได้ยาก

ปัจจัยภายใน

สภาวะทางร่างกายและปัญหาด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ นับเป็นปัจจัยภายในที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการหกล้ม ซึ่งมีดังต่อไปนี้

1.เคลื่อนไหวไม่สะดวก

กล้ามเนื้อและกระดูกที่อ่อนแอ ความยืดหยุ่นของข้อต่อที่ลดลง ทำให้การทรงตัวไม่ดี รวมถึงระบบประสาทที่เสื่อมถอย ส่งผลให้การตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมช้าลง

2.มองไม่ชัด 

ปัญหาทางสายตา เช่น ต้อกระจก ต้อหิน หรือจอประสาทตาเสื่อม ส่งผลให้การมองเห็นในช่วงกลางวันไม่ชัดเจน และการมองเห็นในที่มืดหรือแสงสลัวก็แย่ยิ่งขึ้น

3.โรคประจำตัว

การเจ็บป่วยด้วยโรคต่าง ๆ เช่น โรคข้อเข่าเสื่อม โรคพาร์กินสัน รวมถึงผลข้างเคียงจากยาบางชนิดที่ทำให้เวียนศีรษะ หรือง่วงซึม ซึ่งส่งผลต่อการควบคุมการเคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย

วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น หากผู้สูงอายุหกล้ม 

เมื่อพบผู้สูงอายุหกล้ม การปฐมพยาบาลที่ถูกต้องและอย่างทันท่วงที นับว่ามีความสำคัญอย่างยิ่ง ซึ่งมีวิธีการพยาบาลพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุเบื้องต้น ดังต่อไปนี้ 

1. ประเมินสถานการณ์ ด้วยการตรวจสอบที่เกิดเหตุ และความรุนแรงของอาการบาดเจ็บที่เกิดขึ้น

2. พูดคุย เพื่อเรียกสติ และทำให้ผู้สูงอายุไม่ตื่นตระหนก 

3. ไม่ควรเคลื่อนย้ายผู้สูงอายุ เพราะอาจทำให้อาการบาดเจ็บรุนแรงขึ้น

4. หากมีเลือดไหลให้ใช้ผ้าสะอาดกดบริเวณที่มีเลือดออกเพื่อห้ามเลือด

5. หากมีบาดแผล ให้ทำความสะอาดบาดแผลด้วยน้ำสะอาดหรือน้ำเกลือ หรือถ้ามีรอยฟกช้ำ ให้ประคบเย็นบริเวณที่มีรอยฟกช้ำเพื่อลดอาการบวม

6. หากพบว่ามีกระดูกแขนหรือขาหัก ให้ดามอวัยวะไว้กับแผ่นไม้กระดาน เพื่อลดการเคลื่อนไหวของอวัยวะส่วนนั้น

7. รีบนำผู้บาดเจ็บส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด

แนวทางการป้องกันการพลัดตกหกล้มของผู้สูงอายุ

1. จัดสภาพแวดล้อมภายในบ้านและบริเวณบ้านให้เหมาะสม

• กำจัดสิ่งกีดขวางบนทางเดิน เช่น เฟอร์นิเจอร์ที่วางเกะกะ สายไฟที่พาดอยู่บนพื้น หรือพรมที่ไม่เรียบ

• ติดตั้งราวจับในห้องน้ำ บันได หรือบริเวณที่ต้องลุกนั่งบ่อย ๆ

• เพิ่มแสงสว่างให้เพียงพอ โดยเฉพาะในเวลากลางคืน

• ใช้แผ่นกันลื่นในห้องน้ำและบริเวณที่อาจเปียกชื้น

• จัดวางของใช้ประจำวันให้หยิบใช้ได้สะดวก ไม่ต้องเอื้อมสูงหรือก้มหาเป็นเวลานาน

2. ส่งเสริมกำลังของกล้ามเนื้อด้วยการออกกำลังกาย เพื่อให้ร่างกายแข็งแรงมากขึ้น แต่ควรเลือกวิธีการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับอายุ และหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่จะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ เช่น ผู้ที่มีโรคข้อเข่าเสื่อม ไม่ควรวิ่ง

3. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การลุก นั่ง ยืน เดิน โดยให้เปลี่ยนท่าทางช้าลง และควรมีที่จับยึดที่มั่นคงก่อน ค่อยลุกหรือนั่ง อีกทั้งสำหรับผู้สูงอายุที่เดินเหินไม่ค่อยสะดวก ควรหัดใช้อุปกรณ์ช่วยเดิน เช่น วอล์กเกอร์ ซึ่งมีลักษณะเป็นคอกอะลูมิเนียมที่มี 4 ขา หรือใช้ไม้เท้า 

4. หมั่นดูแลสุขภาพ และปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การใช้ยาให้ครบตามกำหนด รวมถึงการทำกายภาพเป็นประจำ เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงที่อาจนำไปสู่การพลัดตกหกล้มนั่นเอง

สำหรับลูกหลานที่มีความกังวลเกี่ยวค่ารักษาพยาบาลหากเกิดการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ เรามีทางออกดี ๆ มาแนะนำ คือการทำประกันอุบัติเหตุส่วนบุคคล ที่จะช่วยแบ่งเบาภาระค่าใช้จ่าย และเป็นหลักประกันในการเข้าถึงการรักษาอย่างทันท่วงที เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุ สนใจเลือกซื้อประกันอุบัติเหตุส่วนบุคคล PA Care จากโตเกียวมารีนประกันชีวิต หรือลงทะเบียนเพื่อขอรับข้อมูลเพิ่มเติมจากเรา รวมถึงโทรสอบถามข้อมูลได้ที่ ศูนย์บริการลูกค้ารายบุคคล โทร. 02-650-1400 วันจันทร์-ศุกร์ เวลา 8.30-20.00 น.

ข้อมูลอ้างอิง

1. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการพลัดตกหกล้ม ของผู้สูงอายุ เขตสุขภาพที่ 6. สืบค้นเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2567 จาก https://hpc6.anamai.moph.go.th/th/cms-of-15/download/?did=213400&id=91524&reload=

2. ยากันล้ม คู่มือป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุ. สืบค้นเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2567 จาก http://agingthai.dms.go.th/agingthai/wp-content/uploads/2020/10/edit-03122020-17.pdf

3. การหกล้มในผู้สูงอายุ อุบัติเหตุในผู้สูงอายุที่ต้องระวังไว้เพื่อคนที่คุณรัก. สืบค้นเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2567 จาก https://www.dop.go.th/th/know/15/548